ضوابط آتش‌نشانی و ساخت و ساز در ایران
آتش‌سوزی حادثه‌ای غیرمترقبه است که آثار مخرب جانی و مالی فراوانی برای فرد و جامعه به بار می‌آورد. رعایت اصول و ضوابط استاندارد ساختمان در زمینه‌ی آتش، ایمنی همه‌ی ما را در مقابل چنین حوادثی بالاتر می‌برد تا در ذهن ما ایرانی‌ها، حوادثی مانند پلاسکو و آتش‌سوزی‌های زنجیره‌ایی تکرار نشود و یا به حداقل برسد. این مهم به همت تک تک سازندگان بناهای مسکونی، اداری و تجاری و رعایت ضوابط آتش نشانی در ساختمان‌سازی در ایران ممکن است.
اگر افراد به‌صورت خودسر اقدام به ساخت یک بنا کنند، هرچقدر هم که جانب احتیاط را در نظر بگیرند، باز هم نمی‌توانند تمام استانداردهای جهانی را رعایت کنند. به همین خاطر هر سازه‌ای که در مرحله طراحی قرار می‌گیرد، باید توسط کارشناسان، از نظر ایمنی چک شود. ضوابط آتش نشانی، جزو اولین مواردی هستند که در ساخت سازه‌ها باید به آن‌ها توجه شود. بنابراین در این مطلب به بررسی ضوابط آتش نشانی در مرحله طراحی، اجرا و پایان کار می‌پردازیم. گروه مهندسی زیما امیدوار است این نوشته راهنمایی باشد تا بتوانید بنایی ایمن بسازید که تمام ساکنان آن در امنیت و اطمینان به سر ببرند.
ضوابط آتش نشانی چیست؟
ضوابط آتش نشانی، مجموعه قوانینی است که باید در ساخت سازه‌های مختلف رعایت شوند تا ایمنی سازه‌ها در برابر حریق و دیگر حوادث مترقبه، مهیا شده و افراد بتوانند با خیال آسوده در داخل آن‌ها سکنی گزیده یا به فعالیت مشغول شوند. این قوانین بر اساس استاندارهای جهانی صادر شده‌اند و تمام موارد ایمنی که ممکن است در صورت بروز حادثه، جان و مال افراد را خطر بیندازد، لحاظ شده است.
اگرچه حادثه خبر نمی‌کند و گاهی بزرگترین و ایمن‌ترین ساختمانهای جهان نیز دچار حادثه شده و مشکلات بسیاری را به بار می‌آورند، اما در ضوابط آتش نشانی، اصلی‌ترین و مهم‌ترین موارد ایمنی در نظر گرفته شده که با رعایت آن‌ها می‌توان تا حد زیادی از آسیب‌های ناشی از حوادث غیرمترقبه جلوگیری کرد. در ادامه، ضوابط آتش نشانی حاکم بر سیستم ساختمان‌سازی کشورمان را بررسی خواهیم کرد.
ضوابط و مقررات در مرحله طراحی
ضوابط آتش نشانی در مرحله طراحی سازه‌ها، شامل ضوابط و مقررات مربوط به بخش‌های داخلی و خارجی ساختمانها است. اگر این قوانین در مرحله طراحی به درستی لحاظ نشوند، ساختمان‌سازی در مرحله اجرا با مشکلات فراوانی روبه‌رو خواهد شد. به همین دلیل مرحله طراحی، اهمیت بیشتری نسبت به مرحله اجرا دارد. در واقع، اگر طراحی انجام نشود، اجرایی هم در کار نخواهد بود. بنابراین لازم است در مرحله طراحی، ضوابط آتش نشانی زیر رعایت شود:
۱)ضوابط آتش نشانی مربوط به «فاصله»
ضوابط آتش نشانی مربوط به فاصله ساختمانها، بسته به نوع کاربری آن‌ها، متفاوت است. اما به‌صورت کلی، این قوانین به قرار زیر هستند:
- هر ساختمان باید از جایگاه‌های ارائه سوخت، مانند پمپ بنزین، CNG و گازوئیل، ۷ متر فاصله داشته باشند.
- هیچ ساختمانی با کاربری غیرمسکونی، مانند مسجد، سینما، بیمارستان، سالن همایش و …. نباید در کنار جایگاه‌های سوخت، تأسیس شوند.
- نزدیک‌ترین ساختمانها به جایگاه‌های سوخت، باید تا دو طبقه ساخته شوند. اگر بیشتر از دو طبقه باشند، یا باید به ازای هر طبقه اضافه، ۳ متر عقب‌نشینی کنند، یا دیوار سمت جایگاه را به‌صورت ۷ کیلوگرم بر سانتی‌متر بسازند (بسیار محکم).
۲)ضوابط آتش نشانی مربوط به «ارتفاع»
ضوابط آتش نشانی مربوط به ارتفاع، نسبت به عرض کوچه و خیابان، بر تعداد طبقات قابل ساخت، تأکید دارد. این قوانین به قرار زیر هستند:
- برای کوچه‌های با عرض کمتر از ۶ متر، حداکثر ارتفاع ساختمانها، باید تا «۲ طبقه» باشد.
- برای کوچه‌های با عرض ۶ متر، حداکثر ارتفاع ساختمانها، باید «۳ طبقه» باشد.
- برای کوچه‌های با عرض ۸ متر، حداکثر ارتفاع ساختمانها، باید «۴ طبقه» باشد.
- برای کوچه یا خیابان با عرض ۱۰ متر، حداکثر ارتفاع ساختمانها، باید «۵ طبقه» باشد.
- برای خیابان‌های با عرض ۱۲ الی ۲۲متر (بن‌بست)، حداکثر ارتفاع ساختمانها، باید «۶ طبقه» باشد.
- برای خیابان‌های با عرض ۲۲ متر و بیشتر (بن‌بست)، تعداد طبقات ساختمانها، محدودیت ندارد.
- برای خیابان‌های با عرض ۱۲ متر و بیشتر (بن باز)، تعداد طبقات ساختمانها، محدودیت ندارد.
۳)ضوابط آتش نشانی مربوط به «پله اضطراری»
ضوابط آتش نشانی در مورد مسیر پله اضطرای در سازه‌ها، به قرار زیر است:
- در ساختمانهای ۹ طبقه، باید پله اصلی به عنوان پله اضطراری در نظر گرفته شود. به‌طوری که از ورودی و آسانسور جدا باشد.
- کلیه ساختمانهای «۳ طبقه ۸ واحدی»، «۴ طبقه ۶ واحدی»، «۵ طبقه ۳ واحدی»، «۶ طبقه» و بیشتر، در صورتی که حتی یک واحد از گزینه‌های نامبرده بیشتر داشته باشند، باید پله اصلی آن‌ها مانند حالت قابل، به عنوان پله اضطراری در نظر گرفته شود.
- ساختمانهای با کاربری خاص برای اجرای پله اضطراری، باید نظر کارشناس سازمان آتش‌نشانی را در اولویت قرار دهند.
- ساختمانها و فضاهای با ظرفیت بیشتر از ۱۰۰ نفر، باید علاوه بر پله اصلی، پله راه‌پله اضطراری نیز داشته باشند.
- در ساختمانهای چند کاربره، راه‌پله مسکونی باید از راه‌پله سایر واحدها جدا باشد.
- دسترسی به زیرزمین و انباری از انتهای پله‌های اضطراری ممنوع است.
پله اضطراری در فضاهای بزرگی چون سینما، سالن اجتماعات و …، تعداد و عرض خروجی‌ها باید طبق موارد موجود در جدول زیر طراحی شود.
| عرض خروجی | تعداد افراد در هر خروجی | تعداد خروجی | تعداد کلی افراد |
| ۸۰ سانتی‌متر | ۱ تا ۵۰ نفر | ۱ خروجی | ۱ تا ۵۰ نفر |
| ۹۰ سانتی‌متر | ۵۱ تا ۱۱۰ نفر | ۲ خروجی | ۵۱ تا ۵۰۰ نفر |
| ۱۰۰ سانتی‌متر | ۱۱۱ تا ۱۷۰ نفر | ۳ خروجی | ۵۰۱ تا ۱۰۰۰ نفر |
| ۱۱۰ سانتی‌متر | ۱۷۱ تا ۲۲۰ نفر | ۴ خروجی | ۱۰۰۱ تا ۲۰۰۰ نفر |
| ۱۲۰ سانتی‌متر | ۲۲۱ تا ۲۴۰ نفر | ۵ خروجی | ۲۰۰۱ تا ۴۰۰۰ نفر |
| ۱۳۰ سانتی‌متر | ۲۴۱ تا ۲۶۰ نفر | ۶ خروجی | ۴۰۰۱ تا ۷۰۰۰ نفر |
| ۱۴۰ سانتی‌متر | ۲۶۱ تا ۲۸۰ نفر | ۷ خروجی | ۷۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ نفر |
۴) ضوابط آتش نشانی مربوط به «آسانسور»
ضوابط آتش نشانی که برای آسانسور، بخش بسیار حساس سازه‌ها نیز شامل موارد زیر است:
- آسانسور نباید در وسط (مرکز) راه‌پله باشد.
- حداقل ابعاد چاه آسانسور باید ۱۵۰ در ۱۵۰ سانتی‌متر باشد.
موضوع ارتباط آسانسور با موتورخانه نیز باید با مشورت کارشناسی آتش‌نشانی صورت بگیرد. چراکه در نظر گرفتن روزنه برای موتور آسانسور، قرارگیری آسانسور و موتورخانه، موضوع حساسی است و باید حتماً تمام موارد ایمنی در آن لحاظ شود.
۵) ضوابط آتش نشانی مربوط به «پارکینگ»
اجرای ضوابط آتش نشانی برای فاصله ورودی پارکنیگ و دیگر موارد مربوط به آن نیز به اصول زیر بستگی دارد:
- رمپ باید حداقل ۵/۲ متر از پیاده‌رو فاصله داشته باشد. (رمپ همان سطح شیب‌داری است که در ورودی ساختمانها برای عبور راحت ماشین‌ها در نظر گرفته می‌شود)
- شیب رمپ پارکینگ، باید پانزده و فاصله آن تا سقف، باید ۱۹۵ سانتی‌متر باشد.
- در پارکینگ باید ۱۲ متر فضا برای برگرداندن ماشین‌ها در نظر گرفته شود.
- برای پارکینگ‌هایی با ظرفیت بالای ۲۰ ماشین، باید دو رمپ سه و نیم متری یا یک رمپ پنج متری ایجاد شود.
- مسیر تمام خروجی‌ها باید به سطح همکف برسد.
- نباید به جای رمپ از جایگزین دیگری استفاده شود (مگر با تأیید کارشناس)
- در مسیر مشترک بین راه‌پله، آسانسور و پارکنیگ، باید درب اتوماتیک قرار داده شود.
۶) ضوابط آتش نشانی مربوط به «موتورخانه»
ضوابط آتش نشانی در مورد ایمنی موتورخانه‌ها، براساس قوائد زیر تعیین می‌شود:
- بهتر است موتورخانه خارج از زیربنای ساختمان و در یک فضای آزاد واقع شود. یا حداقل دارای یک پنجره رو به بیرون باشد.
- بهتر است موتورخانه دور از آسانسور و سالن‌های اجتماعات یا حتی راه‌پله‌ها باشد.
- بهتر است در اطراف لوله‌ها و سایر تجهیزات داخل موتورخانه، از وسایل ایمنی و داکت استفاده شود تا به آن‌ها آسیب نرسد.
۷) ضوابط آتش نشانی مربوط به «نما»
نمای ساختمانها، سنگی یا شیشه‌ای باشد، باید براساس زیر اقدامات امنیتی در مورد آن‌ها اندیشیده شود:
- اگر نما شیشه‌ای باشد، از سکوریت استفاده شود. ضخامت شیشه‌ها نیز باید بسته به ابعاد آن‌ها تعیین شده و درصورت داشتن ابعاد بالای ۵ متر، از حاشیه‌های نگهداره مناسب استفاده شود.
- در داخل هر واحد ساختمان، پس از نما، باید جان‌پناه ۸۲ سانتی وجود داشته باشد.
- در مورد نماهای سنگی، باید پس از هر سه متر سنگ، سنگ‌های بعدی روی یک نیش دیگر بوده و اسکوپ کامل باشند.
- سنگ روی درپوش‌ها، باید روپلاک خورده باشند.
- فضای خالی پشت بنا، باید با مصالح ساختمانی پر شود. همچنین در دیگر تقاطع‌های بین دیوارها که با نما جدا می‌شوند، باید از مصالح ساختمانی استفاده شود.
کنترل و اجرای ضوابط در مرحله‌ی اجراء
از مرحله خاک‌برداری تا پایان کار ساختمان، باید از اصول زیر برای ایمن‌سازی آن استفاده شود که شامل مرحله اجرایی ضوابط آتش نشانی است:
۱)ضوابط آتش نشانی مربوط به «برق و روشنایی»
در این مرحله، باید بخش ۱۳ مقررات ملی ساختمان ایران رعایت شود.
- تابلوهای برق، باید در کنار درب اصلی هر واحد قرار بگیرند.
- لازم است تا در تابلوهای برق، برای هر بخش ساختمان، اعم از آشپزخانه، سرویس بهداشتی، کولر و …. فیوز مینیاتوری مجزا تعبیه شود.
- هر تابلو برق باید کلید «FI» داشته باشد.
- همه تجهیزات مربوط به برقرسانی ساختمان، باید در داخل دیوار یا داکت قرار داشته باشند.
- ساختمان باید دارای رعدوبرق‌گیر باشد.
- باید برای تمام قسمت‌های ساختمان که تاریک است، لامپ ۱۲ ولت شارژی یا باتری‌دار استفاده شود. رله اتوماتیک نیز در مسیر راه‌پله، پله اضطراری، آسانسور، زیرزمین، موتورخانه، کتابخانه و ……. لحاظ شود.
- سیستم برقرسانی در مکان‌های مرطوبی چون استخر یا جکوزی، باید با تدابیر بیشتری انجام شود. برای مثال، تا ارتفاع دو متر از برق ۱۲ ولت و بیشتر از این ارتفاع، از برق ۲۲۰ ولت استفاده شود.
۲) ضوابط آتش نشانی مربوط به «آسانسور»
ضوابط آتش نشانی برای آسانسور را در قسمت طراحی بررسی کردیم، اما تدابیر دیگری نیز برای آسانسورها وجود دارد که باید در مرحله اجرایی به آن‌ها پرداخته شود. این تدابیر به قرار زیر هستند:
- تجهیزاتی مانند کابل برق، لوله گاز، دودکش یا مواردی از این دست، نباید از داخل چاه آسانسور رد شوند.
- در قسمت کف مربوط به موتورخانه و قسمت موتور آسانسور، باید کلید سوئیچی قرار بگیرد.
- روی روزنه‌های موتورخانه‌ی آسانسور نیز باید شبکه‌های فلزی قرار دهند (۲*۲).
- میکروسوئیچ‌های کنترل کننده، گاورنر و پاراشوت، جزو ملزوماتی هستند که حتماً باید برای آسانسورها در نظر گرفته شوند.
- دیواره چاه آسانسور، باید خالی از روزنه و کاملاً مقاوم و محکم باشد، به‌خصوص در برابر حریق.
- کابین، چاه ارت، قاب وزنه و هرآنچه که مربوط به آسانسور است، باید با مقاومت‌های ۵ اُهمی به هم متصل باشند.
- در داخل کابین آسانسورها، یک تابلو ترجیحاً ۲۰*۳۰ سانتی با رنگ‌های روشن و جلب توجه کننده قرار دهید و روی آن کلیه ضوابط ایمنی استفاده از آسانسور را بنویسید. همچنین بنویسید که در زمان حریق، از آسانسور استفاده نکنند.
- بهتر است برای اطمینان از برقراری تمام موارد ایمنی در بخش آسانسور، تأییدیه شرکت بازرسی و کیفیت استاندارد را اخذ نمایید.
۳) ضوابط آتش نشانی مربوط به «سیستم گرمایش»
ضوابط ایمنی که برای سیستم گرمایش انواع ساختمانها در نظر گرفته شده‌اند، به قرار زیر هستند:
- بهتر است در ساختمان‌هایی که کاربری تجاری دارند، از سیستم گرمایش مرکزی استفاده شود. چراکه استفاده از بخاری یا سایر سیستم‌های گرمایی برای این مکان‌ها خطرناک است.
- گازکشی ساختمانها باید تأییدیه‌های مهندسی اداره گاز را دریافت کرده باشند.
- تجهیزات گرمایشی گازسوز مانند شومینه‌ها، باید ترموکوبل داشته باشند.
- باید در بالا یا اطراف آشپرخانه رستوران ساختمانها نیز فضای کافی لحاظ شده باشد (به هر نحوی که مهندسین آن را تأیید کنند).
- برای هر وسیله گازسوز، باید یک دودکش ۸۰ سانتی مجزا از کف سقف در نظر گرفته شود.
۴)ضوابط آتش نشانی مربوط به «تأسیسات»
اگرچه در قسمت طراحی، ایمنی مربوط به موتورخانه را بررسی کردیم، اما در مرحله اجرا نیز، نمونه دستورات ایمنی دیگری برای تأسیسات در نظر گرفته شده که برای ایجاد بهترین سطح ایمنی ساختمانها، باید رعایت شوند. این موارد شامل گزینه‌های زیر هستند:
- موتورخانه باید درب فلزی (با آستانه) داشته باشد.
- موتورخانه باید حتماً دارای سیستم تهویه سالم و مناسب باشد.
- موتورخانه باید کف‌شوی داشته باشد و آب آن خارج شود.
- حدود یک سوم فضای موتورخانه، باید فضای خالی باشد.
- موتورخانه باید دارای وسایل ایمنی و آتش‌نشانی باشد (با توجه به نظر مهندس)
- روشنایی موتورخانه‌ها باید دارای حفاظ باشند.
- سیم‌های برقی که از موتورخانه رد می‌شوند، باید توکار بوده یا از داخل تجهیزات ایمنی عبور کرده باشند.
۵)ضوابط آتش نشانی مربوط به «لوله‌کشی آب»
لوله‌کشی آب ساختمانها، یکی از مواردی است که باید گزینه‌های زیادی را در مورد ایمنی آن‌ها در نظر گرفت و یکی از پرکارترین سیستم‌های ساختمان‌سازی است. بنابراین باید با دقت انجام شده و حتماً مورد تأیید مهندسان باشند. قواعد مربوط به این سیستم برای سازه‌های مختلف به قرار زیر است:
- در ساختمان‌هایی که بیشتر از ۵ طبقه ارتفاع دارند، باید قطر لوله‌کشی آب آتش‌نشانی مخصوص آن‌ها، توسط کارشناس تعیین شده و دارای جعبه «F» باشند (جعبه F، حاوی شیر آتش‌نشانی، کوپلینگ و شیلنگ آتش‌نشانی فشار قوی است). همچنین ساختمانهای سه تا پنج طبقه که بیشتر از ۲۳۰ متر زیربنا دارند، باید بسته به نظر کارشناس، دارای لوله آتش‌نشانی با قطر یک یا دو اینچی و جعبه F در هر طبقه باشند. ساختمانهای سه تا پنج طبقه با زیربنای ۱۴۰ تا ۲۳۰ متر، باید لوله آتش‌نشانی با قطر ۵/۱ اینچ و به صورت یک در میان در طبقات، جعبه F قرار دهند.
- ساختمانهای سه طبقه با ۱۴۰ متر زیربنا که در هر طبقه یک واحد دارند، نیاز نیست تا از لوله‌کشی آب آتش‌نشانی استفاده کنند.
- در ساختمانهای با کاربری صنعتی یا تجاری و همچنین سالن‌های همایش و اجتماعات، سیستم لوله‌کشی آب آتش‌نشانی باید تحت نظارت کارشناس مربوطه انجام شود. در این گونه موارد، باید جعبه F، در خارج از واحد و کنار درب، تعبیه شود.
- اندازه لوله‌های آتش‌نشانی باید به حدی باشد که در عرض ۱۰ دقیقه بتواند آتش را مهار کند.
- لوله‌های آتش‌نشانی باید از بالای ساختمان به مخزن آب آتش‌نشانی و از پایین هم به آب شهری وصل باشند.
- واحدها و سازه‌های صنعتی،تولیدی و … باید استخر با ظرفیت مناسب آب داشته و همچنین محیط، چاه و پمپ مخصوص داشته باشند. سیستم برق اضطراری نیز برای این مکان‌ها باید در نظر گرفته شود.
- قرار دادن شیر آتش‌نشانی ایستاده در مجتمع‌های تجاری، مسکونی، اداری و …. نیز باید تحت نظارت کارشناس آتش‌نشانی باشد.
- کارشناسان آتش‌نشانی، باید سیستم اسپرینکلر (خاموش کردن آب اتوماتیک) و همچنین چگونگی لوله‌کشی آب آتش‌نشانی را نیز مشخص و تأیید کنند.
۶)ضوابط آتش نشانی مربوط به «دکوراسیون»
شاید برایتان جالب باشد که یک سری از اصول آتش‌نشانی، به دکوراسیون ساختمانها اختصاص دارد که به قرار زیر هستند:
- در بخش راپله یا ایستگاه‌ها از موکت‌هایی که قابل اشتعال هستند، استفاده نشود.
- از قرار دادن هر ماده و شیء قابل اشتعال در مسیر راه‌های اضطراری و سالن‌ها اجتناب شود.
۷) ضوابط آتش نشانی مربوط به «استخر»
محیط‌های مرطوب مانند استخرها، دارای ضوابط آتش‌نشانی خاصی هستند که آن‌ها را نیز می‌توان به‌صورت زیر بیان کرد:
- تجهیزات گرم کننده آب استخر، باید بیرون از محوطه آن قرار گرفته باشند.
- در محیط استخر از روشنایی اضطراری ۱۲ ولت با رله اتوماتیک استفاده شود.
- محوطه استخر باید از دیگر مکان‌های ساختمان جدا شده باشد (به واسطه درب قفل‌دار سوئیچی)
- تا شعاع سه متری سکوی پرش استخرها، نباید از برق ۲۲۰ ولت استفاده شود.
- شیشه‌های استفاده شده در محیط استخر و اطراف آن، باید سکوریت باشند.
- استخر، باید دارای سیستم حرارت مرکزی باشد.
- کف استخر نباید لیز باشد.
۸) ضوابط آتش نشانی مربوط به «بازشو، داکت، نورگیر، و جان‌پناه»
مقررات عمومی ایمنی برای بخش‌های مختلف ساختمان به صورت عمومی، به قرار زیر هستند:
- سقف ساختمانهای ۶ طبقه به بالا، باید موزاییک باشد، آسفالت یا ایزوگام برای این ارتفاع، غیرمجاز است.
- اطراف پشت‌بام، تراس، راه‌پله و بالکن تمام واحدها باید مجهز به محافظ یا جان‌پناه باشد.
- استفاده از شیشه یا سایر اشیاء برنده، برای جان‌پناه ممنوع است.
- حفاظت از جان‌پناه باید با نرده‌های فلزی عمودی با فاصله ۱۰ سانتی صورت گیرد.
- دیواره‌های کناری داکت‌ها، باید ضد آتش‌سوزی و بدون درز باشند.
- از شیشه برای قالب بالایی در واحدها استفاده نشود.
- اگر فاصله دو قسمت ساختمان با شیشه از هم جدا شده باشند، باید شیشه‌های خالی از فضای خالی و قاب فلزی به همراه زهواره‌های متناسب برای آن‌ها جاگذاری شود.
۹) ضوابط آتش نشانی مربوط به «پله اضطراری»
قوانین ایمنی در مرحله اجرایی ساختمان برای پله‌های اضطراری، شامل چند مورد زیر است:
- در مسیر پله‌های اضطراری، باید علامت‌هایی برای نشان دادن مسیر خروجی نصب شده باشد. این علامت‌ها باید به صورت نوار با برق ۱۲ ولت و در ارتفاع ۱۸۰ متر از کف قرار داشته باشند.
- مسیر پله‌های اضطراری به‌غیر از پنجره‌های فضای باز، نباید راه دیگری به بیرون داشته باشند.
- مسیر پله‌های اضطراری باید دارای دودبند اتوماتیک باشد.
- مسیر پله‌های اضطراری باید دارای روشنایی اضطراری ۱۲ ولت، فن و رله اتوماتیک باشد.
دیگر ضوابط آتش نشانی در اجرای سیستم‌های اعلام حریق
سیستم‌های اعلام حریق، بخش مهمی از ایمنی سازه‌ها را تشکیل می‌دهند. اگر بخواهیم به صورت کلی مقررات مربوط به آن را بیان کنیم،این مقررات شامل گزینه‌های زیر خواهد بود:
- در کنار تابلوی اصلی برق، باید یک کپسول آتش‌نشانی Co۲ قرار داشته باشد.
- در داخل موتورخانه، انباری و در محیط هر واحد نیز باید یک کپسول آتش‌نشانی پودر و گاز درجه‌دار قرار بگیرد.
- سیستم خاموش کردن اتوماتیک آتش نیز باید بسته به صلاحدید کارشناسان در ساختمان قرار بگیرد. همچنین باید نوع و تعداد کپسول‌ها نیز توسط کارشناسان برای اهالی ساختمانها مشخص شود.
- کلیه سازه‌های صنعتی، اداری، عمومی، سالن‌های اجتماعات، سینماها، بیمارستان‌ها و هتل‌ها باید پله اضطراری داشته باشند.
- حتماً تمام قواعد ایمنی ساختمان، قبل از اجرا، توسط سازمان آتش‌نشانی، بررسی و تأیید شده باشد.
- در ورودی ساختمانها، باید یک تابلوی هشدار دهنده به ابعاد ۳۰*۴۰ با رنگ زمینه آبی، کادر شبرنگ یک سانتی و نوشته‌های سفید وجود داشته باشد که روی آن این جمله به چشم بخورد: «به‌محض شنیدن آژیر عمومی اعلام حریق، در اسرع وقت و با حفظ خونسردی خود، واحد خود را ترک کرده و از مسیر پله از ساختمان خارج شوید!
آیا با وجود قوانین فوق، باید باز هم از آتش‌نشانی استعلام بگیریم؟
پاسخ به این سؤال، «بله» است. در واقع برای هر ساختمان، بسته به نوع کاربری، موقعیت مکانی و دیگر شرایط، باید به صورت جداگانه نسبت به ایجاد امنیت آن از سازمان آتش‌نشانی استعلام صورت گیرد. چراکه نظر کارشناس آتش‌نشانی در اولویت تمام قوانین قرار داشته و باید حتماً تأییدیه امنیت ساختمان از جانب کارشناسان این سازمان انجام گیرد.
شاید در نگاه اول، انجام کلیه این اقدامات برای صاحبان ساختمانها، سخت و طاقت‌فرسا باشد، اما هرچقدر این قواعد با دقت بالاتری لحاظ شوند، سطح امنیت آن بالاتر بوده و در نتیجه، جان و مال افراد هم بیشتر در امان خواهد بود. هر ساختمان باید جداگانه از نظر ایمنی مورد بازدید و تأیید قرار بگیرد تا درصورت بروز حادثه، دلیل وقوع آن، قابل تشخیص باشد.
مدارک لازم جهت اخذ پایان کار
اخذ گواهی پایان‌کار ساختمانها باید از شهرداری صورت گیرد. چراکه تأییدیه شهرداری برای نقل و انتقال سند مالکیت صاحبان ملک، ضرورت دارد. اما پیش‌نیاز اخذ پایان‌کار از شهرداری، گرفتن تأییدیه ایمنی ساختمان از سازمان آتش نشانی است. البته این تأییدیه را می‌توان از شرکت‌های مشاور آتش‌نشانی که مورد تأیید سازمان آتش‌نشانی کشور هستند نیز قابل دریافت است.
مدارک موردنیاز برای استعلام آتش‌نشانی و گرفتن پایان کار، شامل موارد زیر است:
- حضور خود مالک با کارت شناسایی یا وکیل قانونی وی با وکالت‌نامه
- اصل و کپی سند مالکیت ملک
- رسید پرداخت عوارض ایمنی
- لوح فشرده نقشه معماری
- نامه شهرداری منطقه
- دو سری نقشه معماری که مهر شهرداری منطقه روی آن قرار داشته باشد (در قالب A3)
مراحل لازم برای تشکیل پرونده در شهرداری برای دریافت حکم پایان‌کار نیز شامل موارد زیر است:
- مراجعه با اصل و کپی سند مالکیت
- به همراه داشتن کلیه مدارک شناسایی مالک، اعم از کارت ملی و شناسنامه
- گزارش اجرایی ساختمان توسط مهندس ناظر
- رسید پرداخت عوارض سال جاری (در صورت نوسازی ساختمان)
- دریافت و تکمیل فرم پایان‌کار
- مراجعه مالک به واحد بایگانی شهرداری برای دریافت نوبت بازدید از ساختمان
- بازدید کارشناس از ملک و گزارش وضعیت آن به شهرداری
- در صورت وجود تخلف، گزارش ملک به کمیسیون ماده ۱۰۰ داده می‌شود تا جریمه آن تعیین شود
- تهیه و پیش‌نویسی حکم پایان‌کار و تأیید آن توسط کارشناسان مربوطه در شهرداری، معاونت شهرسازی و …
- صدور و اخذ مجوز پایان‌کار ساختمان
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، تأیید نهایی و نظر کارشناسان آتش‌نشانی در اولویت تمام اصول ایمنی فوق قرار دارد. پس هرگونه تخلف در اجرای قوانین ایمنی آتش‌نشانی، جرم محسوب شده و به آن جریمه و دیگر تبعات قانونی تعلق می‌گیرد.
