از پل عابر پیاده که رد می‌شوی، فضای آجری با طاق‌های ایرانی، نظر رهگذران را جلب می‌کند.
اینجا یک ورودی مترو معمولی نیست. جایی‌ست برای مکث کردن؛ پاتوقی برای نفس کشیدن و دوباره ادامه دادن. اینجا میدان‌گاه ایستگاه مترو جهاد است.
معماری یکپارچه‌ی فضایی که حالا بیش از یک سال است، با همه‌ی سادگی‌اش در شلوغی تهران خودنمایی می‌کند.
پلازای جهاد، ساختمانی برای فخر فروختن نیست، در ساختن آن از مصالح عجیب و غریب استفاده نشده اما به شهروندان در فضاهای باز عمومی و مسقفی که ساخته، به درستی خوشآمد می گوید.
شنیدن گفتههای محمد خاوریان، مدیر مسئول این پروژه نشان می‌دهد، دفتر معماری «کا» با تفکر، مسیر خلق و ساخت این اثر را دنبال کرده‌اند.
در این پروژه، زیرساخت حمل‌ونقل به محلی دیدنی و فضای عمومی جدید تبدیل شده است.
پروژه «میدان‌گاه مترو جهاد» که در دسته زیرساخت و حمل ونقل، قرار می گیرد موفق به دریافت دو جایزه‌ی بین المللی در حوزه ی معماری شده است.
جایزه‌های معماری دیزین ۲۰۲۳ و ریبا (مؤسسه سلطنتی معماران بریتانیا) به این پروژه اختصاص یافت .
آنچه در سایت رسمی این دو موسسه در شرح این پروژه و دلیل انتخاب آنها پرداخته است، جالب توجه است.
مؤسسه ریبا می‌گوید جوایز بین‌المللی معماری خود را هر سال به پروژه‌هایی اعطا می‌کند که از مرز‌های معماری و استاندارد‌های عالی موجود، فراتر می‌روند.
پروژه‌هایی که امسال برنده شده‌اند در ۱۴ کشور واقع هستند. در سایت مؤسسه سلطنتی معماران بریتانیا آمده است که این پروژه‌ها نمایانگر یک تغییر فرهنگی عمده در شیوه طراحی و ساخت در معماری برای نسل‌های امروز و آینده است.
هر پروژه شخصاً از سوی یک نماینده محلی که «ریبا» منصوب کرده است، بازدید و بررسی شده است.
ریبا نوشته است که پلازای ایستگاه مترو جهاد بازسازی ایستگاهی در یک تقاطع شلوغ و پرترافیک در تهران است که به طرز «فریبنده‌ای ساده» به نظر می‌رسد.
جایزه دیزین نیز از معتبرترین جوایز معماری و طراحی در جهان است که در شهر لندن برگزار می‌شود و بهترین طراحان و پروژه‌های معماری سال را معرفی می‌کند.
آنچه بر اعتبار دیزین می‌افزاید و آن را به محل رقابت معماران تراز اول جهان تبدیل کرده است، آن است که داوری این جایزه از سوی معماران برجسته‌ای است که بعضی از آنها جایزه پریتزکر یا همان نوبل معماری را از آن خود کرده‌اند.
معیارهایی چون نوآوری، سودمند بودن برای مردم و همچنین توجه به محیط زیست، شرایط اقلیمی و استفاده از عناصر بومی، مواردی است که جایزه دیزین در داوری پروژه‌ها به آن توجه داشته است.
در بیانیه هیات داوران جایزه، درباره «میدان‌گاه مترو جهاد» آمده است: این پروژه، فضاهای سخاوتمندانه‌ای را با استفاده از آجرهای دست‌ساز که توسط صنعتگران محلی از مواد بومی ساخته شده، ایجاد کرده است. این ساختمان که به زیبایی طراحی شده از نور و تهویه طبیعی به خوبی استفاده می‌کند تا یک فضای شهری مناسب را رقم بزند.
اگر تهران هستید، سری به مترو جهاد بزنید. به نظر می‌آید معماری این فضا، بر حضور آدم‌ها در حوالی آن اثر داشته است.
صدای نوازندگان خیابانی در محوطه‌ی بیرونی به گوش می‌رسد و آدم‌های خسته، روی پله‌های پلکانی مسقف یا منتظر کسی هستند و یا دارند استراحت می کنند.
معماران این پروژه به خواسته‌شان رسیده‌اند. آنها می‌خواستند این ورودی‌ها را به عنوان بستری آزاد و قابل تعریف توسط کاربران برای رویدادهای شهری و بازآفرینی نقاط غیرقابل استفاده برای شهروندان در راستای طرح کلی تبدیل تهران به شهری پیاده محور تعریف کنند و به اندازه‌ی این پروژه در حد چند صد متر در پیاده سازی این تفکر موفق شده‌اند.
این شهر هر روز برای آدم‌های پیاده، پیچیده‌تر و سخت‌تر می‌شود اما امیدواریم اجرای این پروژه و توجه جهانی به آن، الگویی باشد برای اجرای پروژه‌های بیشتری که تبدیل به پاتوق‌های مردم برای خلق خاطره‌ی جمعی تهرانی‌ها در شهر شود.
منابع
